کنار زدن ترکیه یا توسعه اهداف ترانزیتی؟

هرچند با پیگیری‌ها و مذاکرات صورت گرفته در سال گذشته بار دیگر رفت و آمدها در مسیر مرز بازرگان به حالت عادی بازگشت اما تعلل چند ماهه دولت ترکیه در فراهم آوردن شرایط تردد در این مسیر، ایران را بر آن داشته تا برای آینده ترانزیتی خود برنامه ریزی های گسترده تری انجام دهد، موضوعی که شاید راه کامیون های ایرانی را تا دریای سیاه باز کند.موقعیت جغرافیایی خاص ایران که این کشور را به چهار راه ترانزیتی منطقه بدل کرده و برای اتصال بسیاری از کشورهای آسیای میانه به دریای آزاد و کشورهای شرق آسیا به اروپا این کشور را به نخستین انتخاب تبدیل کرده باعث شده برنامه ریزی برای ارتقای توان زیرساختی کشور در این عرصه به عنوان یک اولویت جدی برای وزارت راه و شهرسازی مطرح شود.

ساخت چند کریدور آزادراهی که رفت و آمد کامیون ها به شرق و غرب و شمال و جنوب کشور را تسهیل می‌کند بخشی از برنامه‌های داخلی مطرح شده در این حوزه را می سازد که حالا باید با استفاده از توان طرف های خارجی شکلی بین المللی به خود بگیرد.

یکی از مسیرهای بین المللی مطرح شده برای کامیون های ایرانی، عبور از مرزهای شمالی کشور از طریق ارمنستان به سمت کشورهایی چون  گرجستان و بلغارستان و در نهایت یونان است. این مسیر تنها به عنوان یکی از گزینه های مطرح پیش روی خودروهای ترانزیتی در نظر گرفته خواهد شد اما قراردادن نام یونان به عنوان آخرین مقصد ترانزیتی این بخش نشان از آن دارد که می توان از این محور به عنوان جایگزینی مطمئن برای ترکیه استفاده کرد.

مسیری که نخستین جلسه هماهنگی آن به پایان رسیده تمام طرف های مذاکره از کشورهای ایران، ارمنستان، گرجستان، بلغارستان و یونان بر سر پیگیری مقدمات باقی مانده در جلسات عادی به توافق رسیده اند. بعد از دو روز مذاکرات فشرده و بحث و تبادل نظر پیرامون مفاد پیش نویس موافقتنامه مذکور در فضایی کاملا صمیمی، در بسیاری از بندهای پیش نویس موصوف با نمایندگان کشورهای حاضر به توافق رسیده و نهایتاً نیز با امضاء صورتجلسه نشست مذکورتوسط رؤسای هیئت ها ضمن روشن نمودن مسیر آینده و همچنین تعیین محل برگزاری نشست دوم در شهر صوفیا بلغارستان، نشست اول به کار خود پایان داد.

باید دید پس از طی این مقدمات ظرفیت قطعی این مسیر ترانزیتی چگونه قابل استفاده خواهد بود و آیا می توان به کاهش محوریت استفاده از مرزهای ترکیه فکر کرد یا کریدور خلیج فارس تا دریای سیاه صرف به عنوان مسیری جدید، نفوذ ترانزیتی کشور در شمال غرب و کشورهای اروپای شرقی را تقویت می کند.