بخش عمده‌ای از صنایع کشور دولتی هستند و در مقابل ورود بخش خصوصی برای هوشمندسازی صنایع از خود مقاومت نشان می‌دهند این در حالی است که گزارش‌های منتشر شده در سال ۲۰۱۵ میلادی،
نشان می‌دهد هوشمندسازی باعث افزایش تولیدات بسیاری از کشورها مانند آلمان شد که تولیدکنندگان خود را در مقایسه با انگلیسی‌ها از این طریق ۶/۶ برابر افزایش دادند. این رشد تولید نشان‌دهنده اهمیت هوشمندسازی در کاهش هزینه صنایع و رسیدن به بهره‌وری است. ترکیب مهندسی الکترونیک، مکانیک و رایانه، موجب به وجود آمدن مهندسی جدیدی به نام «مکاترونیک» شده که نتیجه صنعتی آن اتوماسیون، هوشمندسازی و مانند آن است. این فناوری علاوه بر سرعت، دقت و کیفیت را نیز به دنبال دارد و در بسیاری از فعالیت‌های حساس استفاده از اتوماسیون به جای انسان، خطا را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد.
بازنگری برای حل مشکلات
امروزه روبات‌های صنعتی ۹۰درصد روبات‌ها را تشکیل می‌دهند، این موضوع به این معناست که روبات‌ها علاوه بر کارخانه‌ها در آزمایشگاه‌ها، انبارها، نیروگاه‌ها، بیمارستان‌ها و بخش‌های مشابه نیز به کار گرفته می‌شوند. پیش از این کارشناسان هشدار داده بودند که انقلاب روبات‌ها در کارخانه‌ها باعث ویران شدن اقتصاد و اشتغال خواهد شد. آنان معتقدند ظهور روبات‌ها بیش از آنکه به معنای رشد فناوری باشد به معنای افزایش بیکاری و بیکار شدن نیروی انسانی است، اما شاید ترکیب خطوط تولیدی متشکل از انسان و روبات بتواند عمق بحران را کاهش دهد. این روند روباتیک شدن که از کارخانه‌هایی مانند فورد و در سال‌های پایانی جنگ جهانی دوم آغاز شده بود، امروز آنچنان گسترده شده که بسیاری از کارخانه‌های جهان از شرق آسیا گرفته تا شمال امریکا را تحت نفوذ خود قرار داده است. گزارش‌هایی که سالانه از کارخانه‌های بزرگ سراسر جهان در صنایع مختلف نساجی، الکترونیک، تولید تلفن همراه، لوازم خانگی، داروسازی و حتی خودروسازی منتشر می‌شود، خود شاهدی بر این مدعاست که روبات‌ها به سرعت در حال تسخیر خطوط تولیدی جهان هستند. مسعود تجریشی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه صنعتی‌شریف ضمن تایید این موضوع در گفت‌وگو با صمت به میزان مطالعات دانشگاه‌ها برای هوشمندسازی صنایع اشاره کرد و گفت: با توجه به تحریم‌ها، محدودیت منابع مالی و نداشتن سرمایه‌گذاری مناسب با مشکلاتی در کشور مواجه بوده‌ایم از این‌رو به صورت عام صنایع کشور توانایی تولید محصولی که در آن تحقیق و توسعه به کار رفته باشد را کسب نکرده‌اند. از سویی اگر بخواهیم دانشگاه‌های کشور را از منظر عام بررسی کنیم بیشتر آموزش‌محور بوده‌اند و نیاز صنعت به عنوان دغدغه اصلی باید در تنظیم سرفصل‌های دروس و تحقیق و توسعه گنجانده شود.
برنامه‌ریزی بلندمدت
تجریشی با اشاره به اینکه اگر بخواهیم این موضوع را به صورت خاص بررسی کنیم همانطور که شاهد هستید طرح‌های خوبی در کشور وجود داشته که قادر به حل مشکلات صنعت بوده‌اند، افزود: امروزه در مرحله‌ای قرار داریم که باید روی موضوع حل مشکلات صنعت با استفاده از پژوهش‌های دانشگاه بازنگری شود و این بازنگری به گونه‌ای باشد که دانشگاه‌های کشور در تولید علم و حل مسائل کشور بتوانند به هوشمندسازی صنایع کمک کنند. از طرفی صنایع نیز باید با برنامه‌ریزی بلندمدت روی کالاهایی سرمایه‌گذاری کنند که در آینده منجر به تولید کالاهای اقتصادی متناسب با نیاز جامعه شود. اما واقعیت این است که اگر طرح‌هایی در کشور وجود دارد که می‌تواند مشکل صنعت را رفع کند این طرح‌ها نتیجه توانایی فردی است که نیاز صنعت را به طور کامل پوشش نخواهد داد و درحال‌حاضر هوشمندسازی صنایع در کشور به صورت نهادینه انجام نشده است. تجریشی با اشاره به طرح‌هایی که در دانشگاه شریف منجر به هوشمندسازی صنایع شده است، گفت: اقداماتی در حوزه «آی تی» برای صنایع «های تک» در دانشگاه شریف انجام شده که دانشجویان برای ورود به بازار کسب و کار در این حوزه آموزش خواهند دید تا شرکت‌های دانش‌بنیان را به صورت مشترک تشکیل دهند. تفاهمنامه‌ای در این زمینه با همراه اول برای بالابردن ارزش افزوده خدمات منعقد شده است. در زمینه ذخیره داده نیز محصولی تولید شده که مقدار ذخیره داده‌ها یا ( هارد دیسک) در آن چند برابر نمونه خارجی است، از طرفی قیمت تمام شده آن یک‌هشتم قیمت خارجی و از نظر فضا نیز کوچکتر است. خوشبختانه حوزه «آی‌تی» از جمله حوزه‌هایی است که به طور تقریبی در تمامی صنایع کاربرد دارد و تنها یک متولی ندارد. در این حوزه‌ها یکسری فعالیت‌ها را شروع کرده‌ایم اما هنوز با شرایط ایده‌آل فاصله داریم تا جایی که بتوانیم بگوییم دانشگاه‌ها در ارتقای تولید حرفی برای گفتن دارند. او افزود: برای تجاری‌سازی طرح‌ها در دانشگاه‌ها باید زیرساخت‌ها و حمایت‌های مالی تامین شود. درحال‌حاضر درصدد افزایش مجتمع‌های خدمات فناوری و شرکت‌های دانش‌بنیان هستیم از این رو دانشگاه‌ها نیاز دارند که فضایی در اختیارشان قرار داده شود، از طرفی قوانین و مقررات باید تسهیل شود از آنجایی که اداره حکومت به عهده یک سیستم است دانشگاه یا صنعت به تنهایی نمی‌توانند تمامی مسائل را حل کنند. با وجود اینکه بسیاری با هدف راه‌اندازی صنعت یا وارد شدن به حوزه «های‌تک» وارد دانشگاه می‌شوند و با انگیزه‌ای که داشته‌اند بازاری برای آنها به وجود آمده اما تعداد این شرکت‌ها برای هوشمندسازی صنایع به صورت عام قابل قبول نیست.
توجه به نوآوری
هوشمندسازی با استفاده از فناوری‌های روز، ایمن‌سازی و تسهیل استفاده را در صنایع دنیا امکان‌پذیر کرده است. امروزه تلفن‌های همراهی را مشاهده می‌کنید که به‌طور کامل هوشمندانه عمل می‌کنند. با توجه به پیش‌بینی‌های انجام شده تا چند سال آینده تمام فعالیت‌های انسان از طریق تلفن همراه امکان‌پذیر خواهد بود به عنوان مثال در چند سال آینده پزشکان قادر خواهند بود بسیاری از تست‌ها و آزمایش‌های بیمار را با مدت زمان کوتاهی از طریق تلفن همراه انجام دهند. عبدالرضا صمیمی، معاون توسعه فناوری سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران در گفت‌وگو با صمت به کاربردهای هوشمندسازی در صنایع اشاره کرد و گفت: «نوآوری» یکی از جنبه‌های هوشمندسازی در صنایع است و بقای بسیاری از شرکت‌ها منوط به نوآوری است و نوآوری با ورود هوشمندسازی و ابزارآلات جدید به وجود می‌آید. در این راستا بسیاری از شرکت‌ها مانند «نوکیا» که به این موضوع توجه نداشته‌اند بازار رقابت را در مقابل شرکت‌های بزرگی مانند «سامسونگ» و «اپل» از دست داده‌اند. این در حالی است که خودروسازی بنز در اتومبیل‌های خود حدود ۴۰۰ سنسور قرار داده که قادر است مانع را تشخیص دهد و سرعت اتومبیل را کم کند. متاسفانه صنایع کشورمان با فناوری‌های روز پیش نمی‌روند و هوشمندسازی در صنایع خودروسازی کشورمان به حد کافی نرسیده است. او افزود: از آنجایی که بخش عمده‌ای از صنایع کشور دولتی هستند و اجازه ورود بخش خصوصی به این عرصه داده نمی‌شود بنابراین ورود ابزارآلات جدید و هوشمندسازی صنایع کشور با مشکلات عدیده‌ای مواجه شده است در حالی که مطابق اصل ۴۴ صنایع دولتی باید به خصوصی تبدیل شوند و برای ورود فناوری‌های نوین و رسیدن به نوآوری در صنایع کشور باید بخش تحقیق و توسعه گسترش پیدا کند اما تا زمانی که صنایع کشور دولتی هستند این اتفاق نخواهد افتاد و همانطور که شاهد هستید بسیاری از صنایع مانند ارگ دیگر برای کسی آشنا نیست در صورتی که قبل از این نام این واحد صنعتی برای بسیاری از فعالان این حوزه آشنا بود. بنابر این گزارش، با توجه به اینکه بسیاری از صنایع کشور تشنه دستاوردهای جدید و نوآوری هستند و از سویی بسیاری از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی نیازمند استفاده از علم روز در صنایع کشور برای رسیدن به نوآوری و هوشمندسازی هستند و اهمیت این موضوع تا جایی است که حفظ و بقای صنایع در گرو بکارگیری علم دانشگاه‌ها در صنعت است اما واگذار نکردن صنایع کشور به بخش خصوصی سدی در مقابل فعالیت این دو حوزه شده که توجه فعالان این حوزه را بیش از پیش نمایان می‌کند و انتظار می‌رود با تشکیل مجلس دهم این موضوع با جدیت دنبال شود. |
