نشریه داخلی /شماره 1394/14
 بیگمان امروزه صنعت حمل و نقل یکی از اجزاء مهم اقتصاد ملی محسوب می گردد و بدلیل داشتن نقش زیربنایی تأثیر فراوانی برفرآیند رشد اقتصادي کشور دارد. این بخش دربرگیرنده فعالیتهایی است که به شکلی گسترده در تمامی زمینه هاي تولید، توزیع و مصرف کالا و خدمات جریان داشته و درمجموعه فعالیتهاي اقتصادي نقش غیرقابل انکاري برعهده دارد.
حمل و نقل به معناي جامع آن از نیازهاي اساسی جوامع امروزي است بطوري که در هر کشور براي اعتلاي توان اقتصادي، فرهنگی، امنیتی و سیاسی، داشتن شبکه حمل و نقلی گسترده و قابل اطمینان از نیازهاي اولیه محسوب می گردد. گسترش روز افزون توسعه حمل و نقل در دهه اخیر در جهان ، به عنوان یکی از مهم ترین محورهای توسعه و رشد کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه ، مطرح شده ، و از جایگاه ویژه ای در برنامه های توسعه اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و تکنولوژیکی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه ، برخوردار است.
بسياري از اقتصاددانان و برنامه ريزان يكي از عوامل موثر رشد و توسعه اقتصادي را در توسعه حمل و نقل و تسهيلات ارتباطي و خدمات وابسته به آن مي‌دانند . اصولاً بخشهاي مختلف اقتصادي در تقابل و تاثيرگذاري بر يكديگر هستند ، اما تاثير حمل و نقل بر ساير بخشها گسترده تر و عميقتر از ديگر  فعاليت ها است . اثر حمل و نقل در اقتصاد كلان و سهم آن در توليد ناخالص ملي ، سرمايه گـذاري  ، اشتغال ، ارزبري و ديگر شاخصهاي حسابهاي ملي و همين طور نقش مهم آن در توسعه اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي در ابعاد ملي و منطقه اي و نظام دفاعي كشور و رفاه و امنيت ملي اثري تعيين كننده است . توسعه ناوگان حمل و نقل و تاسيسات زيربنائي مورد نياز آن اعم از راه ، فرودگاه ، بندر ، راه آهن ، انبار و سيلو مي‌بايست با توسعه ساير بخش ها هماهنگ باشد و ضعف و قوت در اين بخش به طور مناسب بر ساير بخشها تاثير خواهد گذاشت .

یکی از ملزومات توسعه کشور، توجه به نظام حمل و نقل است و وقتی موضوع توسعه مطرح می شود، نمی توان موضوع حمل و نقل را نادیده گرفت. اگر بدنبال توسعه و رشد اقتصادی کشور هستیم باید نظام حمل و نقل خود را با حمل و نقل جهانی هماهنگ و متصل کنیم زیرا در غیر این صورت برنامه توسعه بلند مدت این بخش قابل اجرا نخواهد بود. اگر در توسعه حمل و نقل کشور نگاهی کلان وجود نداشته باشد و بدنبال ایجاد کریدور‌هایی عملیاتی در سطح کشور نباشیم، اتفاقی که رخ می دهد این است که فقط شبکه حمل و نقل کلانشهرها توسعه پیدا می کند. لازم است یک مدل تامین مالی برای برنامه های عمرانی و بخصوص نظام حمل و نقل کشور تعریف شود تا برنامه ها و پروژه های توسعه‌ای قابل اجرا باشد.
حمل و نقل از ضرورت ها و اساس مبادلات بازرگانی و کلید توسعه اقتصادی و اجتماعی است، بنابراین نارسایی در حمل و نقل، رشد اقتصادی را متوقف ساخته و از کارآیی بخش های اقتصادی می کاهد و فعالیت های اقتصادی را در حد خود مصرفی محدود می نماید. به همین دلیل است که بین کارآیی در بخش حمل و نقل و کارآیی عمومی اقتصاد ،تولید ، اشتغالزایی و رشد اقتصادی رابطه ای مستقیم وجود دارد و حمل و نقل واسطه میان فعالیت های کشاورزی، صنعتی، بازرگانی و خدماتی در سطح ملی و بین المللی محسوب می شود لذا  می توان گفت که بخش حمل و نقل تأثیر فراوانی بر فرآیند رشد اقتصادي کشور دارد و یکی از عوامل آن تأثیري است که در سطح کلان از نقطه نظر اشتغال، تولید، سرمایه گذاري، صادرات و … بر اقتصاد کشور برجاي می گذارد. امروزه اشتغال و ارزش افزوده در بخش حمل ونقل از معیارهاي ارزیابی رشد و توسعه اقتصادي کشورها محسوب می گردد. یعنی همان گونه که توسعه شبکه حمل و نقل بر رشد اقتصادي تأثیرگذار است، رشد و توسعه اقتصادي کشور نیز در ایجاد یک نظام مطلوب و رشد شبکه حمل و نقل اثر متقابل دارد.
موضوع مهم در اشتغال زایی، میزان سرمایه گذاري براي ایجاد هر شغل است. حمل و نقل ضمن اینکه یکی از مهمترین زیربخشهاي خدمات براي اشتغال زایی است، داراي این قابلیت است که با سرمایه گذاري نسبتاً محدودي افزایش قابل توجهی در اشتغال کشور به وجود آورد.

پیشرفت و ارتقای صنعت حمل و نقل کشورمان  تبعات اجتماعی مثبت بسیاري همچون ایجاد اشتغال که از معضلات جدي فعلی کشور  محسوب می شود، جذب سرمایه گذاریهاي خارجی، آشنایی با فرهنگ سایر ملل و... خواهد بود و این بمعناي رونق بیشتر صنایع و خدمات خود و جانبی و نهایتاً اجتماعی و اقتصادي است.
 صنعت حمل و نقل هرکشوری بیانگر وضعیت اقتصادی و میزان توسعه صنعتی آن کشور است ،به نحوی که این صنعت را باید یکی از عوامل مهم در توسعه اقتصادی،فرهنگی ،اجتماعی و ... هر جامعه ای به شمار آورد
رشد فعالیت های اقتصادی و اجتماعی در ایران، لزوم جا به جایی سریع و در نتیجه افزایش روزافزون تقاضا ،بخش حمل و نقل را یک ضرورت اجتناب ناپذیر ساخته است.از طرف دیگر صنعت حمل و نقل بعنوان یک عامل بسیار مهم در توسعه اقتصادی ، اجتماعی  و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران می باشد، لذا اطلاع داشتن از چالشها و فرصت هایی که در این صنعت وجود دارد ،باعث ارائه راهبردها ، سیاست گذاری ها ،سرمایه گذاری و در نهایت توسعه آن می گردد.
با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی ایران ، نقش این صنعت را در توسعه همه جانبه کشور بخوبی می توان درک کرد.علاوه براین ، موقعیت ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیکی ایران، این امکان را می دهد که بتواند به عنوان قطب اصلی حمل و نقل منطقه ای به ایفای نقش ترانزیتی بپردازد.

ایران ازحیث توانمندیهاي بالقوه داراي امتیازات و مختصات بسیار مناسب و نادري در سطح جهان می باشد. وضعیت سیستمهاي حمل و نقل ایران در مقایسه با سایر کشورهاي منطقه از سطح، گستردگی و کیفیت بالنسبه بالاتري بویژه در بخش زیربناهاي حمل و نقل برخوردار می باشد.
با این وجود جهت ارتقاء، معرفی و بهره برداري ازاین پتانسیلهای کشور ایران  در چند سال اخیر به انجام اقدامات زیربنایی مهمی همچون ایجاد و گسترش تعامل عملیاتی بین زیربخشهاي مختلف حمل و نقل، گسترش حمل و نقل ترکیبی، ارتقاء سطح بهره وري عملیاتی، نگرش اقتصادي به حمل و نقل، راه اندازي سیستمهاي اطلاع رسانی و رهگیري بار مبادرت ورزیده شده و یا در حال راه اندازي می باشد تا سطح خدمات حمل و نقل کشور را به سطوح بالاي استانداردهاي جهانی رسانیده شود. البته توفیق مناسب در این زمینه مستلزم همکاري نزدیک بخشهاي بازرگانی، اقتصادي و سیاسی کشور می باشد.
با توجه به برنامه هاي توسعه اقتصادي اجرا شده در کشور و برنامه هاي پیش رو که با هدف ارتقاي توانمندي اقتصادي کشور طراحی و برنامه ریزي می گردد، در کنار تلاش براي رهایی از اقتصاد تک محصولی و رشد صادرات غیرنفتی که یک نیاز حیاتی کشور محسوب می شود، اهمیت روزافزون بخش حمل و نقل در راه رسیدن به اهداف فوق الذکر، روشن تر و شفاف تر میگردد.

لذا با توجه به اهمیت و جایگاه بخش حمل و نقل در توسعه همه جانبه کشور، امید است تلاش مذکور با عنایت باري تعالی و همت و تلاش مسئولین، کارشناسان و سایر دست اندرکاران بتوانند منشا اثرات مثبت بخش حمل و نقل در اقتصاد کشور گردد